ҚАЗЫҒҰРТ ТЫНЫСЫ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ ГАЗЕТ

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 2022-жылғы 11-қаңтардағы Парламент Мәжілісінің отырысында жасаған мәлімдемесі мен ағымдағы жылғы 16-наурыздағы Қазақстан халқына арнаған «Жаңа Қазақстан: Жаңару мен жаңғыру жолы» Жолдауына сәйкес, атқарушы билікке біршама мақсаттар жоспарланған.
Сарапхана ауылдық округінің тұрғындарымен аудан әкімі А.Абдуллаевтың үш рет кездесуі өтті. Сол кездесуде барша халықтан түскен өтініш талаптарды атқару бойынша төмендегі жұмыстар атқарылуда.

Сәуір айында орын алған нөсер жаңбырдан келген зардаптардың салдарларын жою бойынша айтарлықтай жұмыстар жүргізілді. Онда 15 тұрғын үйлердің аулалары мен қоражайларына, 1 дәмханаға су кіріп, 203 уақ мал шығын болды. Зардап шеккен отбасыларына «Қазақстанның Қызыл айы» қоғамы арқылы 11200,0 мың теңге, малдары шығын болған 26 отбасына аудандық бюджеттен 480,0 мыңтеңге, арнайы құрылған қордан 5590,0 мың теңге, жалпы 6070,0 мың теңге, барлығын қосқанда тұрғындарға 17200,0 мың теңге өтемақы төленді.
Талдыбұлақ елдімекеніне 2021 жылы табиғи газ жүйесінің құрылыс жұмыстары жүргізіліп, ағымдағы жылы тұрғындарға газ беру жоспарлануда.
Талдыбұлақ елдімекеніне 157 млн 616 мың теңгеге ұзындығы 6 км. жолды, сонымен қатар Жіңішке елдімекенінің Жіңішке көшесіне 61 млн 497 мың теңге, Бірлік көшесіне 66 млн 167 мың теңгеге орта жөндеу жұмыстарын жүргізу жұмыстары басталды, 2023 жылға өтпелі болды.
2022-жылы инвестициялық құны жалпы 1 млрд. 876 млн. теңге құрайтын 5 жобада 53 адам тұрақты жұмыспен қамтылу жоспарлануда.
«САУ-АС»ЖШС 4,0 га жылыжай құрылыстары жүргізіліп, 4,0 га жылыжайдың іске қосылуы жоспарлануда. Тартылған инвестиция құны – 1 млрд. 430 млн. теңгені құраса, бұл жұмыстар басталғанда 32 адам тұрақты жұмысқа тартылады.
Елдімекен шегінен «Қазығұрт Нұры» ЖШС 1,0 га жер теліміне жылыжай кешенін салу жоспарланған болатын. Соның ішінде, қазіргі таңда жылыжайдың құрылыстары біршама аяқталған, жыл соңына дейін құрылыс жұмыстарын жүргізіледі. Құрылыстары аяқталған жағдайда 10 азамат жұмыспен қамтылады.
2022-жылы 24-маусым күні Сарапхана елдімекенінде Қазығұрт аудандық «Парасат» пікір талас клубының көшпелі отырысы аудан әкімі А.Абдуллаевтың қатысыумен өтіп, онда қазіргі таңда өзекті болып тұрған жайылым жер мәселелері талқыланды.
30-тамыз Қазақстан Республикасының Конституция күніне орай Сарапхана елдімекенінде орналасқан «Мәңгілік ел» саябағының ішінен аудандық бюджет есебінен 37 млн теңгеге биіктігі 45 метрлік ту тігілетін бағана орнатылып, ту тігілді. Сонымен қатар Сарапхана ауылында екі қабатты «Зат» бөбекжай балабақшасы заман талаптарына сай салынып ашылу салтанаты аудан әкімі А.Абдуллаевтың қатысумен өтті.
Жалпы ауыл округі әкімі аппараты, ауыл тұрғындарымен бірлесе отырып, тұрғындардың әлеуметтік жағдайларын жақсарту бағытындаалдағы уақытта жұмыстар атқаруға әрдайым дайын.

С.ЕСИМБЕТОВ,
Сарапхана ауылдық округі әкімі
аппаратының бас маманы.

Ауданымызда мемлекеттен қайтарымсыз қаржы алып, өз кәсібін ашқандардың қатары көбейіп келеді. Биылдың өзінде қаншама жас кәсіп иесі қайтарымсыз 1225200 теңге грантының иегері атанып үлгерді. Соның бірі Хадиша тігінші. Ол арнайы «Бастау бизнес» жобасы бойынша білімін жетілдіріп, сертификат иегері атанып конкурстық негізде қайтарымсыз қаржы иегері атанып, кәсібін бастап кеткен жандардың бірі. Бүгінде өз үйінен бір бөлмесін тігін шеберханасына айналдырып, тігін тігіп жатқан ісмер ана мемлекет берген қаржыға заманауи тігін машинасы мен көпфункционалды үтік түрлерін, жалпы тігіншіге қажет жабдықтарды сатып алған. Көбіне тұрмысқа қажетті дастархан, перде, медициналық халаттар тігумен айналысатын Хадиша осы кәсібі арқылы тұмысын түзеп келеді.
Көптен өз ісін ашуды жоспарлап жүрген Хадиша үшін бұл бағдарлама үлкен мүмкіндік берген. Бала кезінен тігін тігуге қызыққан ол бүгінде өз ісінің шебері. Аталмыш қаражатқа өзі қалаған тігін машинасы мен құрал-жабдықтарын сатып алған кәсіпкердің аз уақыт ішінде тұрақты тұтынушылар қатары толыққан. Бүгінде ол оқушыларға арналған мерекелік киімдерге, сондай-ақ, оюлы құрақ көрпелерге тапсырыс қабылдайды. Бұдан бөлек, шәкірт тәрбиелеуді де бастап кеткен тігінші, болашақта өз үйірмемді ашып, көпке пайдамды тигізсем дейді.
Бейсенбаева Хадиша Қыдырбайқызы Сарыағаш ауданы Дербісек елдімекенінде дүниеге келген. Ата-анасының ақылымен 2000-жылы Ташкенттегі үш жылдық тігін курсын оқып бітіріп шықты. Оқуын аяқтай салып, Сарыағаш қаласындағы “Сенім” тігін шеберханасында алғашқы еңбек жолын бастады. Кейін киелі Қазығұртқа келін болып түсті. «Қазір Аллаға шүкір, үлкен әулеттің келінімін. Көп балалы анамын, енем де тігіннен қара жаяу емес. Ол кісінің де тігінен хабары бар. Тігіншілікке деген қызығушылық бала кезімнен болды. Өзіме қалаған матадан, қалаған түсте көйлек, сумка тігіп алатынмын. Анам құрақ құрағанды жақсы көретін. Менің тігін ісінде алғашқы ұстазым анам болды, анам екеуміз құрақты барынша ықыласпен құрайтынбыз. Тек қана құрап қана қоймай, әр құрақтың өзіндік ерекшелігін, қасиеті мен шығу тарихына тоқталып, неліктен олай аталғандығы жайлы анам айтып отыратын. «Еңбек адамның көркі», – демекші, бүгінде Аллаға шүкір еңбегімнің жемісін жеп жүрген жайым бар.
Биыл “Еңбек” бағдарламасы бойынша қайтарымсыз грант иегері атанып, қазіргі таңда заманға сай тұтынушы қалауына сай тапсырыспен тігіншілігімді өрбітіп келе жатырмын. «Еңбегің өнімді болса, көңілің сенімді болар», – дегендей қолымнан шыққан дүниелердің сұранысқа ие болып жатқанына дән ризамын. Қазір интернет пен әлеуметтік желі дамыған ғой. Еліміздің түкпір-түкпірінен тапсырыс алып, «Қазпошта» арқылы да жөнелтіп жатырмын. Өзімнің қолымнан шыққан түрлі нақыштағы дастархандар мен перделердің басқа қалаларда да сұранысқа ие болып жатқандығы көңіл қуантады», – дейді Хадиша Бейсенбаева.

– Тігін тігу өнері адамды төзімділікке тәрбиелейді. Қолданылған маталардың қиындылары рәсуа болмасын деген оймен іске жарату үнемшілдікке бастайды, әртүрлі әдемі құрақтар қиялыңды ұшқыр етеді. Мата қиындыларынан тігілетін құрақтағы түстерді үйлестіре білу де – үлкен өнер. Бұрынырақта ата-әжелеріміз құрақты тіл-көзден сақтайтын, жамандықтан қорғайтын тұмар ретінде де пайдаланған. Құрақты ата-бабаларымыз перзенттерімнің басы құралсын деген ырыммен тігетін болған. Әсіресе, қыз балаға жасау жасаған уақытта бірінші осы құрақты апарады. Себебі, құрақ көрпенің астарында қызымның басы құралсын, өссін, өнсін, барған жерінде бақытты болсын деген ізгі ниет жатыр. Қазір базарға барсаң оюланған неше түрлі көрпешелер тұрады, сатушылар оны сізге құрақ деп ұсынады. Бірақ, ол құраққа жатпайды. Негізінде қолмен тігілген құраққа жетпейді, – дейді Хадиша Қыдырбайқызы.
Кәсіпкерлікті дамыту – бүгінгі күннің алға қойылған маңызды міндеттерінің бірі. Кәсіпкерлік қаншалықты дамыса, экономика да соншалықты өркендеп өсе бермек. Сол себепті де, «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы аясында оның құралдарын нығайта отырып, халықтың осы санаттарын кеңінен тарту қажет» деп, елдің алдына үлкен мақсат қойған болатын.
«Кәсібіне қарай – нәсібі» демекші, бүгінде бұл бағдарлама өз мүмкіндіктеріне қарай кәсіп ашып, ісін дөңгелетіп отырған Хадиша секілді жас кәсіп иелеріне мүмкіндік берері сөзсіз.

Ғазиза ТІЛЕУБЕРГЕН.

Соңғы жылдары ғаламшарымыздың түрлі аймақтарында су тапшылығы орын алуы мүмкіндігі туралы жиі-жиі айтылуда. Тіпті, су ресурстары қазіргі уақытта геосаясаттың құралына да айналып бара жатыр. Өйткені, су – барлық ресурстардың ішіндегі ең маңыздысы, адамзат тіршілігінің кепілі.
Су ресурстары дегенде, әрине, біз ең бірінші тұщы сулар жайлы, оның ішінде жылда жаңарып, қалыптасып отыратын өзендер, ағын сулар – жаңғырмалы суларды айтамыз. Әр өңірдің ерекшелігіне келгенде, климаттық өзгерістер бізде де байқалуда. Сондықтан, ауыл шаруашылығы саласында үнемдеу, тиімді пайдалану технологиялары аса маңызға ие. Бұл орайда Қазығұрт ауданында атқарылып жатқан шаралар жеткілікті. Аудан әкімі А.Абдуллаев егін шаруашылығында осындай шараларға үнемі баса мән беруде.
Аудан көлемінде жеміс-жидекті бау шаруашылығымен айналысатын шаруалар жеткілікті. Жалпы ауданымызда жеміс-жидек және жүзімнің көлемі 2000 гектардан асып жығылады. Аталған сала бойынша шарулар жаңа технологиямен жұмыс жасап жатқанына біраз жылдың көлемі болды. Оған тіпті көз де үйреніп кетті. Ол жеміс-жидек бауында – тамшылатып суғару әдісі болып табылады.

Тамшылатып суғару қондырғыларын қолдану да аса қиындық тудырмайды. Соңғы кездері ағын судың тапшылығы туындап жатқаны жасырын емес. Аталған технология қаншама ағын суды үнемдейді және жемістер аз ғана сумен толыққанды қажеттіліктерін қанағаттандырады. Сонымен қатар аталған тамшылатып суғару қондырғылары арқылы жеміс дарақтарына қажетті қоректік компонеттер де беріледі.
Қызылқия ауыл округінде орналасқан «Аманкелді» ЖШС-і (құрылтайшысы Нұрлан Құралов) 530 га жеміс және 120 га жүзім, Шарбұлақ ауыл округіндегі «Береке» АШӨК-і 50 га жеміс бауы және «Бірлік» АШӨК-і 70-га жеміс бауы (басшысы Арман Жүлдебеков), Шарбұлақ ауыл округіндегі «Бірлік-2020» шаруа қожалығы (Әділ Батырбеков), Жаңабазар ауыл округіндегі «Сейдалы» шаруа қожалығы (басшысы Ғани Сапаралиев), Қақпақ ауыл округіндегі «Азия жеміс» ЖШС-і (басшысы Әнуар Қасымбеков) 72 га жеміс бауы және көптеген шаруалар қазіргі заманғы тамшылатып суғару әдісіне көшкені, ауданда тамшылатып суғаруды қалыпты деңгейге түскендігін көрсетеді.
Ауданда ауыл шаруашылығы саласында ендіріліп келе жатқан жаңа технологиялардың бірі – ол жаңбырлатып суғару технологиясы. Бұл салада алғашқы қарлығаштардың бірі – Қызылқия ауыл округінде орналасқан «Қазығұрт агро сервис» ЖШС-і (басшысы Марат Ибраимов) болып табылады.
Бұл шаруашылық он жылдың көлемінде ресейлік жаңбырлатып суғару қондырғыларын алып келіп, жоңышқа алқаптарында аталған технологиямен жұмыс жасап келеді.
Қызылқия ауыл округінде 2018-жылы «Қараша-Агро» ЖШС-і (басшысы Жандос Балтаев) 3 бірлік италиялық жаңбырлатып суғару қондырғыларын алып келіп іске қосқан. Сонымен қатар, ағымдағы 2022-жылдың мамыр айында Жандос Балтаев және 3 бірлік жаңбырлатып суғару қондырғыларын әкеліп, пайдалануда. Бұл әдіс те ағын суды өте көп үнемдеуге септігін тигізеді. Және бір алқаптан бес ретке дейін жоңышқа және табиғи шөптерді орып алуға мүмкіндік береді. Осындай заманауи тамшылатып, жаңбырлатып суғару техногиялардың арқасында шаруалар мол өнімге қол жеткізіп отыр және былтырғы 2021-жылғы құрғақшылық кезінде аудан шаруалары мал азықтық дақылдарды өз керегінше өндіріп алды.
Және бір ауыл шаруашылығы саласында енді қолданысқа ендіріліп келе жатқан Сарапхана ауыл округіндегі «САУ-АС» ЖШС-і (басшысы Қалаубаев Асылхан Сәулеханович) қолға алған заманауи өнеркәсіптік жылыжай құрылысы. Бұл жылыжайда маусымдық ғана емес, жыл он екі ай көкөніс өнімдерін өндіруге болады. Жылыжайдың қабырғалары плеенка емес, поликарбонат материалдарынан жасалған.Яғни, суыққа төзімді және жылуды ұзақ мерзімге сақтау қабілеті жоғары. Ал егу тәсіліне келетін болсақ, топырақ қоспалары әр түрлі өсімдіктердің түрлерінің сипаттамалары мен қажеттіліктерін ескере отырып, топырақта қолданылады. Топырақ қоспаларынсыз гидропоникалық немесе аэропоникалық өсіру әдістерін қолдануда. Гидропоникалық парниктік технологияны қолдану арқылы өсімдіктер топырақтың функцияларын орындайтын арнайы тірегіш субстратты сіңіретін қоректік қоспалардың су ерітіндісінде егіледі. Аталған заманауи жаңа технология жыл он екі ай мол өнім алуға септігін тигізеді.
Суғармалы егістік жерлерде және бір заманауи жаңа технологияның бірден-бірі – Тұрбат ауыл округінде «Илаш ата» шаруа қожалығы (басшысы Хасанов Тохтамурат) Польша мемлекетінен әкелген картоп егу құралы. Бұл технология өте тиімді, әрі еңбек өнімділігін жылдамдататын және егу процесі кезінде стимуляторлық қоспа тыңайтқыштарын да қоса береді. Шаруалар қолмен апталап егіп келген картоп дақылын бір-ақ күнде егіп жатыр. Сондықтан, өнімділігі өте жоғары.
Ауданымызда астық бойынша «Сапа-2002» ЖШС-і (басшысы Нұржан Аширов) инновациялық жаңа технологияға бетбұрыс жасап, 4 жылдан бері нольдік технологияны қолданып, астық егуде.Яғни алдыңғы жылғы егістік алқапты жерді жыртпай тікелей егуді қолға алған. 2019-жылы аталған агротехнологияны сапалы атқару мақсатында Бразилиялық нарқы 12,4 млн. теңгеге тікелей егу дәнсепкішін сатып алды. Шаруашылық 2021-жылы нольдік технологияны 1000-гектардан асаалқапқа енгізіп, әр гектарынан 21,0 мың теңге үнемдеп, жоғары өнімге қол жеткізді. Ал ағымдағы 2022-жылы 2000гектардан аса гектар егістік алқабын аталған тікелей егу технологиясымен орындап шықты.

Аталған тәжірибе ауданымызда қолдау тауып «Тілеуберді» шаруа қожалығы да нольдік агротехнологиямен жұмыс атқаруда. Италиялық тікелей дәнсепкішті «Тілеуберді» шаруа қожалығы да 30,0 млн. теңгеге сатып алған.
2020-жылы Бразиялиялық тікелей дәнсепкіштерді «Үш бастау» Ө/К-і, «Сапар» шаруа қожалығы да іске қосқан.
Бұл атқарылып жатқан жұмыстар аудан шаруаларының ауыл шаруашылығы техникаларының, яғни паркінің жаңаланып жатқандығын көрсетеді.
Аудан шаруаларының жоғарыда аталған жаңа инновациялық технологияларды игеріп, өндіріске қосқанның нәтижесінде астық өнімі жаман болмайды деген болжамымыз бар.
Қазығұрт ауданының шаруалары осындай жаңа заманауи технологияларды өндіріске енгізудің арқасында жылда облыс көлемінде жоғары жетістіктерге жетіп жүр. 2021-жылдың қорытындысымен - Түркістан облысында астық өндіруден және тамақ өндірісіне инвестиция тартудан, сондай-ақ, қой шаруашылығын асылдандырудан озат аудан атанып, мерейі үстем болды. 2021-жылдың қорытындысымен «Шарбұлақ» өндірістік кооперативінің төрағасыӘшір Ерәлі Нұржанұлы Түркістан облысы әкімінің "Озат астық өндіруші"номинациясы және ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің Құрмет грамотасымен наградталды.
Аудан шаруалары ағымдағы 2022-жылдың қорытындысымен де жоғарғы жетістіктерге жететіндігіне сеніміміз мол.

М.ЖОЛДАСОВ,
аудандық кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімінің сектор меңгерушісі.

Аудан экономикасының негізгі бағыттарының бірі ауыл шаруашылығы саласы болып табылады.
Осы бағытта атқарылып жатқан жұмыстар көңіл көншітеді.
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі бүгінгі таңға 11 481,3 млн. теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңіне 8023,4 млн. теңгеге өнім көлемі ұлғайды (2021-ж. сәйкес кезеңі 9164,7 млн.тг). Нақты көлем индексі 109,8 пайызды құрады. Оның ішінде 9 958,6 млн. теңге мал шаруашылығы, 1 522,7 млн. теңге егін шаруашылығы құрады.
Өсімдік шаруашылығы
Аудан көлемінде биылғы 2022-жылы 93 330,0 гектар егістік жерді игеру жоспарланса, игерілгені 90 334,75 гектарды құрады. Яғни, меже 100,01 пайызға орындалып отыр (дақылдар бойынша тарқатып айтар болсақ– бидай- 39 940,6 га, арпа – 5378,2 га, дәндік жүгері –255,03, бұршақты дақылдар – 95,03, ноқат – 25,0 га, мақсары – 9870,14 га, күнбағыс – 248,53 га, көкөністер – 484,5 га, бақша – 111,01, картоп – 315,09 га, жаңа жоңышқа – 1726,6 га, ескі жоңышқа – 31 885,0 га).
«1 алқаптан 2 өнім алу» жобасы бойынша да біршама жұмыстар атқарылуда. Жоба бойынша 11 ауыл округінен 122 шаруа қожалық иелері 170,0 гектар жерге 1-ші дақылдарын егіп, толығымен 1-ші өнімдерін жинап алды. Жалпы 1-ші дақылдың өнімі бүгінгі таңға 2716,63 тоннаны құрады.
2022-жылы жылыжай бүгінгі таңға 3,5гектарға ұлғайтылып, жылдық меже 70,0 пайызға орындалды. Жалпы жылы­жай көлемі 174,78 гектарға жеткізіліп отыр. Сонымен қатар, тамшылатып суғару әдісі 45,0 гектарға ендіріліп, меже 89,1 пайызға орындалды. Қарқынды бау шаруашылығын дамытудың жылдық жоспары 40 гектар болса, қазіргі таңда 40,0 гектарға орындалып, жылдық жоспарды 100,0 пайызға орындалып (жалпы 662,3 гектар). 2022-жылы бүгінгі таңға 21 ауыл шаруашылығы техникалары сатып алынып, жылдық меже 25,6 пайызға орылып отыр.
Мал шаруашылығы
Мал өнімдері бүгінгі таңға ет 7025,5 тн, сүт 16 207,7 тн. жұмыртқа 2319,3 дана өндірілді. Мал басы санына келер болсақ: ірі қара мал басы 93 305 бас, қой 414 858 бас, ешкі 25 745 бас, жылқы 38 110 бас, құс 70 203 басты құрады.
Ауданда тек мал санын көбейтіп қана қоймай, мал басын асылдандыру жұмыстары да алға басып келеді. Бұл бойынша аналық ірі қара мал басын тұқымдық түрлендірудің жылдық жоспары 18 000 бас болса, бүгінгі таңға орындалуы 7312,0 басты құрап, жылдық жоспар 40,6 пайызға орындалды.

Н.ҚАЛДЫКӨЗОВ,
аудандық кәсіпкерлік және
ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы.

Бүгінгі нарық заманында сапасыз тауарды қайтарып беру немесе ауыстырып алу мәселелері әлі де болса өзектілігін жоймаған. Күнделікті күйбең тіршілікте қарапайым тұтынушының құқығына нұқсан келтіретін жайттармен жиі кездесіп жатамыз. Сараң саудагерлер «Тұтынушылар құқығын қорғау туралы» заңды елеместен, себепсіз салдарға сүйеніп, тиісті ақшаны қайтаруға асықпайды.
«Тауар қайтарылмайды немесе ауыстырылмайды» деген хабарламаларды кейбір сауда нүктелерінен көруге болады. Алайда бұл хабарламалардың қаншалықты заңды күші бар екенін аңқау тұтынушы біле бермейді. Тауардың қай жерде, базарда, арзан немесе қымбат дүкенде сатылғанына қарамастан, тұтынушы құқығын қорғайтын арнайы заңның барын естен шығармаған жөн.
Қазақстан Республикасының “Тұтынушылар құқығын қорғау туралы” заңның 14-бабында тұтынушылардың тиісті сападағы тауарды айырбастау немесе қайтарып беру құқықтары аталып көрсетілген. Қысқаша атап өтсек;
1. Сатып алушы өзіне азық-түлікке жатпайтын тауар берілген кезден бастап он төрт күн ішінде, егер сатушы неғұрлым ұзақ мерзім жарияламаса, сатып алынған тауарды сатып алу орнында немесе сатушы хабарлаған өзге де орындарда бағасында айырма болған жағдайда сатушымен қажетті қайта есеп айырыса отырып, басқа мөлшердегі, нысандағы, габариттегі, пішіндегі, түстегі, жиынтықталымдағы және осы тәріздегі соған ұқсас тауарға не тараптардың келісімі бойынша басқа тауарға айырбастауға құқылы.
Айырбастау осы Заңның 30-бабына сәйкес жүргізіледі.
2. Сатушыда айырбастауға қажетті тауар болмаған жағдайда сатып алушы сатып алынған тауарды сатушыға қайтарып беруге және оған төленген ақшалай соманы қайтарып алуға құқылы.
3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, тауарды сатып алу орны айырбастау немесе қайтарып беру орны болып табылады.
Заңның осы бабы бойынша мысал келтіріп кетсек. 2022-жылдың 20-сәуір күні Жетісай қаласының орталық авто бөлшектер базарынан Асықата кентінің тұрғыны 80000 теңге 2 дана аккумулятор алған, алайда ол аккумулятор жарамсыз болып шыққан. Заңның 14-бабын қолдана отырып, 26-сәуір күні тауарды қайтарып беріп, қаржысын қайтарып алды.
Ал енді, жоғарыдағы заңның 30-бабы. Сатушының тиісті сападағы да, тиісті емес сападағы да тауарды сату кезіндегі міндеттеріне келіп қысқаша айтып өтсек;
1. Мыналарды:
1) дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды;
2) іш киімді;
3) шұлық-ұйық бұйымдарын;
4) жануарлар мен өсімдіктерді;
5) метрлеп сатылатын тауарларды, атап айтқанда, барлық түрдегі талшықтардан жасалған маталарды, тоқыма және перделік кенеп матаны, жасанды теріні, кілем бұйымдарын, тоқыма емес материалдарды, ленталарды, шілтерді, таспаны, сымдарды, бауларды, кәбілдерді, линолеумды, багетті, пленканы, клеенканы;
6) ұялы байланыстың абоненттік құрылғысын қоспағанда, егер тиісті сападағы азық-түліктік емес тауар пайдаланылмаса, оның тауарлық түрі, тұтынушылық қасиеттері, пломбалары, заттаңбалары, сондай-ақ тауарды сатып алу фактісін растайтын құжат сақталса, егер шартта неғұрлым ұзақ мерзім белгіленбесе, тауар сатып алынған күннен бастап күнтізбелік он төрт күн ішінде сатушы оны айырбастауды немесе қайтаруды қамтамасыз етуге міндетті.
Егер тауарды сатып алу фактісін растайтын құжат жоғалған немесе қандай да бір себептермен тұтынушыға берілмеген жағдайда, егер тұтынушы осы сатушыдан сатып алу фактісін дәлелдесе, онда тауарды айырбастау немесе қайтару жүргізілуге тиіс.
1-1. Сатушы жарамдылық мерзімі өткен соң сатылған, техникалық регламенттерде, стандарттау жөніндегі құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкес келмейтін, оның ішінде зияткерлік меншік құқықтары бұзыла отырып шығарылған тауарды оның пайдаланылғанына, тауарлық түрінің, тұтынушылық қасиеттерінің, пломбаларының, заттаңбаларының сақталуына-сақталмауына қарамастан, тауар сатып алынған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде ауыстыруды немесе сатып алынған тауар үшін ақшалай соманы тұтынушыға қайтара отырып, қайтаруды қамтамасыз етуге міндетті.
3. Тауарда табылған кемшіліктерді тұтынушының келісімімен сатушы, егер шартта өзгеше мерзім белгіленбесе, тиісті талап қойылған кезден бастап күнтізбелік он күн ішінде жоюға тиіс.
Тауардың кемшіліктерін жоюдың шартта айқындалатын мерзімі күнтізбелік жиырма күннен аспауы тиіс. Егер тауарда табылған кемшіліктерді жою кезінде олардың мерзімінде жойылмайтыны айқын болған жағдайда, тараптар тауардың кемшіліктерін жоюға арналған мерзімді күнтізбелік он күнге ұзарту туралы қосымша келісім жасасуы мүмкін. Бұл ретте тауардың кемшіліктерін жоюға қажетті қосалқы бөлшектердің және басқалардың болмауы сатушыны тауардың кемшіліктерін жою мерзімдерін бұзғаны үшін жауаптылықтан босатуға негіз болып табылмайды.
Сатушы тауарды берген кезде тұтынушыға кепілдік мерзімінің ұзартылғаны туралы ақпаратты жазбаша нысанда беруге міндетті делінген.
Заңның осы бабы бойынша мысал келтіріп кетсек. 2022 жылдың 26 ақпан күні Түркістан қаласының «Қуаныш» орталық базарынан Кентау қаласының тұрғыны 155000 теңге тоңазытқыш алған, алайда алғанына екі ай өтпей кемшіліктері анықталған. Заңның 30-бабының 3 тармағына сәйкес талап қоя отырып, талап қойылған кезден бастап күнтізбелік он күн ішінде толық кемшіліктерді жойып, жарамдылық мерзімін жазбаша нысанда создырып алды.
Тұтынушылар құқығын қорғау комитетіне @Kzpp_bot деген Telegram-бот арқылы;
Тұтынушылар құқығын қорғау комитетінің басшысының блогына;
Электрондық үкімет Тұтынушылар құқығын қорғау бойынша шағымдарды қабылдайтын www.e-tutynushy.kz платформасына және жедел желі 8-771-322-82-82 арқылы өтініштер жолдауға болады.

Б.Қыстауов,
Түркістан облысы тұтынушылардың
құқықтарын қорғау департаментінің
басшысы.

Қазығұрт ауданында Түркістан облысының әкімі Ө.Шөкеевтің тапсырмасына сәйкес, 1 алқаптан жылына 2 рет өнім алу жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Жоба негізінде аудандағы 11 ауыл округтегі 150 шаруақожалық 158,46 гектар жерге былтыр бірінші және екінші дақылдарын егіп, өнімдерін жинап алған. Диқандар бірінші өнімнен - 2 053 тонна өндірсе, екінші өнімнен - 1525 тонна азық жинаған.
Сонымен қатар, ауданда өткен жылы жылыжай көлемі 11 гектарға ұлғайтылып, қазіргі таңда аудандағы жылыжай көлемі 175 гектарға жетіп отыр.

Түркістан облысы
Өңірлік коммуникациялар қызметі.

Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер.
Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық санат. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
«Салық» ұғымы мен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық түрлерінің, оның құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін құрайды. Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің жиынтығының болатындығынан салық жүйелерінің әжептәуір күрделі үлгілері болуы мүмкін.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағидаттар бойынша жіктеледі. Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланылады. Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың экономикалық маңызын түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын қызметіне тікелей қатысты.
Құрметті, Жаңабазар ауылы тұрғындары және автокөлік берешегі бар азаматтар, мемлекеттік бюджетіне құйылатын салықтарыңызды ағымдағы жылдың бірінші қарашасына дейін төлем жасауларыңызды сұранамыз.

Г.КУШАЕВ,
Жаңабазар ауылы округі әкімі аппаратының
бас маман-салық инспекторы.